Kiedy rozpytywałem znajomych o muzyczne skojarzenia z okresem Świąt Bożego Narodzenia za każdym razem padała odpowiedź: kolędy. Zaskoczenia nie było, chociaż chętnie rozszerzyłbym ten muzyczny zestaw o Oratorium na Boże Narodzenie Jana Sebastiana Bacha czy jego kantaty na poszczególne świąteczne dni – na pierwszy nr 63, 91, 110, 197a, 131; na drugi nr 40, 120, 57; na trzeci nr 64, 133, 151. Nie wypada zapominać o dwóch wspaniałych bożonarodzeniowych graduałach z XII w. autorstwa Perotinusa Wielkiego pt. Viderunt omnes i Sederunt principes. A przecież istnieją także wielogłosowe opracowania kolęd w angielskich anthems Gibbonsa,  francuskich chansons Costelay’a czy niemieckich chorałach Preatoriusa?! Można jeszcze dodać wspaniałe kompozycje barokowe: wokalno-instrumentalne dzieła Buxtehudego, Scheidta i Schutza czy ewokujące świąteczny nastrój instrumentalne koncerty Corelliego i Vivaldiego. Zupełnie inny wymiar tych Świąt przywołuje Scherzo h-moll  Chopina; w prawdziwie mistyczną medytację wprowadzić nas może Vingt Regards sur l’Enfant Jesus (Dwadzieścia spojrzeń na Dzieciątko Jezus), o którym to dziele jego autor Olivier Messiaen napisze: Kontemplacja Boga-Dzieciątka i spojrzenia, jakie się na nim kładą od niewysłowionego spojrzenia Boga Ojca do zwielokrotnionego spojrzenia Kościoła miłości, przechodząc od niesłychanego spojrzenia ducha Radości, przez jakże czułe spojrzenie Dziewicy, a następnie Aniołów, Mędrców i postaci niematerialnych względnie symbolicznych (Czasu, Wysokości, Ciszy, Gwiazdy, Krzyża).

Gdybyśmy spróbowali zestawić i porównać muzykę napisaną na Boże Narodzenie i muzykę pasyjna związaną z Wielkanocą, to bez wątpienia ta ostatnia osiąga ogromną przewagę; zarówno w ilości powstałych utworów, jak i w skali natężenia wyrazu. Wniosek z tej konstatacji nasuwa się sam: cierpienie i śmierć stanowiły dla kompozytorów znacznie mocniejszą inspirację niż nadzieja i radość. Znajduje to potwierdzenie w innych dziedzinach sztuki; ale dotyczy również naszej codzienności, bowiem chyba znacznie głębszy ślad w świadomości pozostawiają doświadczenia cierpienia, bólu i śmierci niż przeżycia radosne, miłość, narodziny. Dlaczego tak jest? Czy dlatego, że kojarzymy Wigilię i okres Bożego Narodzenia z czasem beztroskiego i radosnego dzieciństwa, wzajemną życzliwością, choinką, prezentami, pamięcią niesamowitych opowieści, tak lubianych przez dzieci, a okres Wielkanocy jest w pewnym sensie bliższy i bardziej związany ze świadomością dojrzałego człowieka, doświadczonego już przez los, głęboko przeżywającego upływ czasu i tragicznie, a równocześnie z wiarą i nadzieją, odczuwającego nieuchronność śmierci? To już pytania na inną okazję i bynajmniej nie z dziedziny szeroko rozumianych dziejów muzyki czy ogólnej historii sztuki.

Zasiadając do świątecznego stołu, wracając wspomnieniami do dzieciństwa i tamtych przeżyć, śpiewając kolędy, wsłuchując się w jedną z kantat Bacha czy któryś z barokowych koncertów instrumentalnych przywołujemy tradycję, dobrą tradycję a jednocześnie wyrażamy pragnienie i tęsknotę za tym, by ten podniosły stan wzajemnego zrozumienia i przychylności trwał teraz i przenosił się w przyszłość. Ten koncert daje nam niezwykłą możliwość wejścia w taki właśnie stan ducha.

Autor Opowieści wigilijnej, Karol Dickens, napisał: Czas jest dla człowieka drogą naprzód ku owemu wielkiemu celowi, który ustanowiony został, kiedy czas i On rozpoczynali wspólne dzieło. W czas Bożego Narodzenia – bardziej niż w jakiejkolwiek innej porze roku – powinniśmy pamiętać o każdym smutku, każdej krzywdzie lub zgryzocie, które można jeszcze naprawić lub złagodzić.

                                                                                                             JZ 

20.12.2009 (niedziela)  godz. 15.00 Jarosław,

Kościół Miłosierdzia Bożego

wstęp wolny

20.12.2009 (niedziela)  godz. 19.00 Przemyśl,

Centrum Kulturalne,  ul. Konarskiego 9

Bilety 15 zł, do nabycia w kasie CK

Wykonawcy:

Przemyska Orkiestra Kameralna  pod dyr. Piotra Tarcholika

Przemyski Chór Kameralny pod dyr. Andrzeja Gurana

Piotr Tarcholik – skrzypce

Magdalena Betleja – skrzypce

Aleksandra Czajor – skrzypce

Tomasz Kulisiewicz – skrzypce

Julia Pawlust – skrzypce

Monika Młynarczyk – skrzypce

PROGRAM KONCERTU

A. Corelli – Christamas Concerto (Na Boże Narodzenie) Op.6 nr 8

A. Vivaldi – Koncert na dwoje skrzypiec, smyczki i b.c.,  c-moll, RV 509

A. Vivaldi – Sinfonia nr 1, C-dur  RV 117

A. Vivaldi – Koncert na czworo skrzypiec, smyczki i b.c.,  h – moll, RV 580

J. Ch. Bach – Motet bożonarodzeniowy „Merk auf, mein Herz und sieh dorthin” (Posłuchaj moje serce i spójrz tam) BWV Anh 163