koncerty z okazji 250 rocznicy urodzin Ludwiga van Beethovena

21 listopada (sobota), godz. 18.00, Towarzystwo Muzyczne w Przemyślu

Monika WILIŃSKA-TARCHOLIK –fortepian

Piotr PŁAWNER– skrzypce

Adam KRZESZOWIEC - wiolonczela

 

1. Beethoven – 7 wariacji na temat duetu Bei Mӓnnern Welch Liebe fühlen  z opery Czarodziejski flet  W.A. Mozarta na fortepian i wiolonczelę

2. Beethoven – 5 Sonata F-dur op. 24  Wiosenna na fortepian i skrzypce
    • Allegro
    • Adagio molto espressivo
    • Scherzo. Allegro molto
    • Rondo. Allegro ma non troppo

3. Beethoven – Trio D – dur op. 70 nr 1 Geister Trio na fortepian, skrzypce i wiolonczelę
    • Allegro vivace e con brio
    • Largo assai ed espressivo
    • Presto

22 listopada (niedziela), godz. 18.00, Towarzystwo Muzyczne w Przemyślu

Monika WILIŃSKA-TARCHOLIK –fortepian

Adam KRZESZOWIEC - wiolonczela

Tomasz ŚWIERCZEK – tenor

1. Beethoven  - An die ferne Geliebte op. 98 cykl pieśni na tenor i fortepian

2. Beethoven – Romans F-dur op. 50 na skrzypce i fortepian

3. Robert Schumann – 5 pieśni z cyklu Dichterliebe
    • Im wunderschönen Monat Mai
    • Aus meinen Trӓnen sprieβen
    • Die Rose, die Lilie, die Taube
    • Wenn ich in deine Augrn seh
    • Ich will meine Seele tauchen

4.  Mieczysław Karłowicz- 3 pieśni na tenor i fortepian
    • Nie płacz nade mną
    • Z erotyków
    • Mów do mnie jeszcze

5. Henryk Wieniawski – Legenda op. 17 na skrzypce i fortepian

6. Grażyna Bacewicz – 3 tańce na skrzypce i fortepian
    • Taniec mazowiecki
    • Taniec polski
    • Taniec słowiański

• Utwory na wiolonczelę to odważny krok kompozytora biorąc pod uwagę fakt, ze wiolonczela nie była dotąd instrumentem solowym, a jedynie stanowiącym podstawę towarzyszenia solistom, w tzw. basso continuo. Podobnie jak w innych utworach na wiolonczelę z towarzyszeniem fortepianu Beethoven postawił na równowagę obu instrumentów. W Wariacjach op. 46  Bei Männern welche Liebe fühlen  Beethoven wykorzystał piękny duet Paminy i Papagena i I aktu Czarodziejskiego fleut W.A. Mozarta. Widać tu świetną rękę mistrza formy wariacyjnej.

• Chętnie granym przez skrzypków „przebojem” jest z pewnością Sonata Wiosenna – pogodny, miejscami liryczny, ale już partnerski dialog fortepianu i skrzypiec..

• Geistertiro D-dur, op. 70 nr 1 nosi znamiona romantyczne poprzez równorzędne traktowanie instrumentów i emocje zawarte w treści. Nazwa wiąże się z pomysłem kompozytora związanym z Macbetem Szekspira, na podstawie którego miała powstać opera. Najbardziej do tego tytułu przystaje bardzo tajemnicza i zarazem dramatyczna część II - Largo assai ed espressivo.

Pieśni – pierwszoplanowy gatunek muzyki romantycznej znajdujemy w twórczości wszystkich wczesnych romantyków, ale także – w niewielkiej ilości - u klasyków wiedeńskich. Cykl pieśni Do dalekiej ukochanej Ludwiga van Beethovena zapowiada nadchodzącą epokę pieśni  

• Diechterliebe – do tekstów Heinricha Heinego to jeden  z 4 cyklów pieśniowych Roberta Schumanna. Te miniatury wokalne, uważane za mistrzostwo gatunku, przekazują treść poprzez konsekwentne współdziałanie głosu i fortepianu..

• Romans B – dur op 50 nr 2- dur Beethovena to liryczna miniatura na skrzypce z fortepianem zapowiadająca nadchodząca epokę romantyzmu.

• Mieczysław Karłowicz – doskonały skrzypek  i rokujący świetnie kompozytor,  ale tez taternik i narciarz zginął tragiczne w Tatrach. Przedstawiciel Młodej Polski, stylistycznie wpisujący się w późny romantyzm, mistrz symfoniki i liryki wokalnej pozostawił ponad 100 pieśni.

• Henryk Wieniawski, niezrównany polski skrzypek komponował dla siebie. Wśród utworów w przewadze są wirtuozowskie, ale pisał także liryczne, typowe dla tej epoki, jak np. Legenda op. 17 na skrzypce i fortepian.

• Tańce Grażyny Bacewicz stanowią miniaturowe perełki wiolinistyczne, często grane przez skrzypków jako bisy. Są inspirowane polskim folklorem, do którego chętnie sięgali kompozytorzy w latach 50 XX wieku, uciekając od socrealizmu.

• Ludwig van Beethoven (1770 – 1827), ostatni z trójki klasyków wiedeńskich, rówieśnik pierwszych romantyków.
Krótko uczył się u W.A. Mozarta i u J. Haydna. Mimo doskonałych wzorców nie chciał zatrzymać się na tym etapie. Wykształcony, ale niepokorny, sprzeciwiał się normom, stawiając na dobry warsztat oraz na swoją wizjonerską wyobraźnię muzyczną. Wyobraźnię, do której dołączyły się powikłane życiowe losy. Niełatwe życie kompozytora znalazło odbicie  się w jego pełnej emocji muzyce. Słychać tam dramat i cierpienie, ale także radość i nadzieję
Życie nie rozpieszczało go, dzieciństwo - tylko początkowo szczęśliwe – przerodziło się w pasmo udręk. Już jako nastolatek borykał się z alkoholizmem ojca i utrzymywał dom.
Jako dorosły już, młody człowiek zrobił karierę pianistyczną, grał wirtuozowsko, świetnie  improwizował, porywając wiedeńską publiczność na każdym występie. Dzięki temu wydawcy chętnie kupowali i wydawali jego utwory, w tym okresie głównie fortepianowe.
Podobnie, jak we wczesnej młodości nie miał szczęścia w życiu rodzinnym; artysta nie był wówczas pożądaną partią dla kobiety. Niespełnione miłości, udręka z wychowaniem bratanka nie przysparzały kompozytorowi radości. W dodatku  spotkała go największa „kara” jaka może spotkać muzyka- zaczął stopniowo tracić słuch. Lekarze i przyjaciele starali się pomóc, ale bez rezultatu. Wymyślano przyrządy mające mu pomóc w słyszeniu. Trudny w kontaktach z otoczeniem, ciężko znosił wszystkie przeciwności losu. Świadomy tego sporządził tzw. Testament heiligenstadski - list otwarty, w którym przepraszał przyjaciół i rodzinę za swoje postępowanie.
Największy geniusz objawił Beethoven w późnym okresie twórczości i kompletnej głuchoty. To właśnie niesamowita wyobraźnia pozwoliła na powstanie takich dzieł, jak IX symfonia d-moll, ostatnie kwartety smyczkowe w tym niezwykle nowatorska tzw. Wielka fuga B-dur oraz ostatnie sonaty na fortepian. Kompozycje te wyraźnie ukazują fenomen kompozytora, jego ponadczasowość. Skomponowane wówczas utwory należą już do następnej epoki – do romantyzmu, choć nowatorskie oznaki znajdziemy w całej twórczości. Jest to inne traktowanie formy, harmonii czy instrumentów. Kompozytor „zauważył” też możliwości i brzmienie instrumentów dotąd traktowanych po macoszemu, np wiolonczeli, waltorni, czy puzonu.
Opanował mistrzowsko gatunek wariacji (Temat  z wariacjami) pokazując w nich doskonały warsztat kompozytorski oraz wielką wyobraźnię.

Ciekawostki z życia kompozytora:
Brat Ludwiga - Johann,  bardzo chlubił się i chwalił swoim majątkiem. Na nowy rok 1823 przysłał kompozytorowi życzenia na swojej karcie wizytowej:
Johann Beethoven - właściciel ziemski.

Ludwik odsyłając kartkę bratu napisał na odwrocie:
Ludwik van Beethoven - właściciel rozumu  

Beethoven, wielki miłośnik kawy, miał zwyczaj odliczania 60 ziarenek kawy, z których przygotowywano dla niego filiżankę aromatycznego napoju.

AS